Deze online masterclass is bedoeld voor onderwijsprofessionals in het voortgezet onderwijs die willen weten:
hoe zij de basisvaardigheden betekenisvol kunnen maken en
‘ongemotiveerde leerlingen’ tóch aan boord kunnen krijgen.
Wanneer onderwijs aansluit bij de belevingswereld van leerlingen, wordt leren betekenisvol voor hen. Kennis en (basis)vaardigheden helpen leerlingen om de wereld te begrijpen – en om later (werk) te kunnen doen wat ze leuk en belangrijk vinden. Door in te zetten op betekenisvol onderwijs, motiveer je leerlingen dus voor vakken die anders maar abstract blijven. Maar hoe pak je dit aan?
Aan bod komen:
Wetenschappelijke inzichten over betekenisvol onderwijs en leerlingen aan boord houden door prof. dr. Monique Volman, hoogleraar onderwijskunde bij de Universiteit van Amsterdam.
Voorbeelden uit de onderwijspraktijk door Twan van den Hazelkamp-van Deursen, schoolleider van o.a. Het Rijks vmbo in Nijmegen.
De online masterclass ‘Leerlingen in het vo motiveren voor de basisvaardigheden’ werd georganiseerd op 6 oktober 2025 door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Vragen en antwoorden
Tijdens de online masterclass ‘Leerlingen in het vo motiveren voor de basisvaardigheden’ zijn er in de chat inhoudelijke vragen gesteld. Hieronder staan de antwoorden op de meestgestelde vragen.
Betekenisvolle opdrachten zijn een manier om bestaande onderwijsdoelen te halen, net als alle andere soorten opdrachten en werkvormen die je in de lessen kunt gebruiken. Uiteindelijk gaat het om het effect van al deze werkvormen samen. Om erachter te komen hoe betekenisvol onderwijs de motivatie van jouw leerlingen beïnvloedt, kun je met hen in gesprek gaan. Leerlingen kunnen je heel goed vertellen of bepaalde lessen hen motiveren en waarom (niet). Uit onderzoek is bekend dat motivatie en leerprestaties samenhangen en dat je motivatie kunt bevorderen door in te zetten op relatie, autonomie en competentiebeleving van de leerling. Door deze basisbehoeften te ondersteunen kunnen leraren veel invloed uitoefenen op de intrinsieke motivatie van leerlingen. Zie: ‘Leidraad Onderwijs vanuit hoge verwachtingen’ op de website van het NRO.
Het principe dat begrip zich verdiept wanneer leerlingen nieuwe concepten koppelen aan bestaande kennis en aan situaties die voor hen relevant zijn, geldt net zo goed voor algebra, genetica of geschiedenis als voor beroepsgerichte vakken. Ook havo- en vwo-leerlingen zijn vaak gemotiveerder wanneer ze de waarde van wat ze leren zien. Contexten uit de wetenschap, de maatschappij of de persoonlijke leefwereld stimuleren nieuwsgierigheid en dragen bij aan duurzame motivatie. Betekenisvol leren sluit aan bij hun vermogen om zelf verbanden te leggen en om vanuit verschillende perspectieven te redeneren. Kortom: betekenisvol leren is niet alleen mogelijk bij havo- en vwo-leerlingen, het is een logische en wenselijke benadering die aansluit bij hun cognitieve mogelijkheden en bij de doelen van dit onderwijs.
In het vernieuwde curriculum gaan de nieuwe kerndoelen uit van betekenisvol onderwijs. Door te werken aan de implementatie van deze nieuwe kerndoelen van het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs werk je aan een doorgaande lijn.
Het is niet de bedoeling dat betekenisvolle opdrachten boven op de bestaande lesroosters komen. Betekenisvolle opdrachten zijn een manier waarop je als school kunt werken aan de bestaande onderwijsdoelen. Je kunt als leraar een betekenisvolle context introduceren door langere tijd te werken aan een bepaald inhoudelijk thema. Of door vanuit vakinhoud een lessenserie te starten met motiverende activiteiten, gekoppeld aan levensechte situaties die leerlingen herkennen en uitdagen om nieuwsgierig te worden, vragen te stellen en problemen op te lossen. De lesactiviteiten die daaraan gekoppeld worden zijn betekenisvoller en worden als functioneler ervaren.
Vakoverstijgend werken is geen doel op zich, maar betekenisvolle opdrachten raken vaak wel aan meerdere vakken. Je kunt er dus voor kiezen om meerdere vakgroepen te betrekken bij een bepaalde opdracht. Tegelijkertijd zijn er ook binnen de aparte schoolvakken allerlei manieren om de leerstof betekenisvol te maken.
Literatuur
Over het bevorderen van motivatie
Veen, I. van der & Peetsma, T. (2009). Motivatie en leren. In R. Klarus & P.R.J. Simons Red.), Wat is goed onderwijs? Bijdragen uit de psychologie (pp. 67-86). 's-Gravenhage: Boom Lemma.
